Friday, August 12, 2011

FUNGSI DAN TUGAS DATUAK /PANGULU DI MINANG

PANGULU DI MINANGKABAU
Badiri Pangulu sapakaik warih, badiri adaik sapakaik nagari, badiri Rajo sapakaik alam.
Pangulu bak kayu gadang di tangah padang. Pucuaknyo cewang ka langik, ureknyo tampek baselo, batangnyo tampek basanda, dahannyo tampek bagantuang, daunnyo tampek balinduang. Tampek balinduang kapanehan, tampek bataduah kahujanan. Buahnyo kadimakan, aianyo kadiminum.
Tumbuahnyo dek ditanam, gadangnyo dek diambak, tingginyo dek dianjuang. Randah tak dapekdilangkahi, tinggi tak dapek dipanjek. Pandai maagak maagiahan, pandai baliku di nan tanang, pandai balinduang di nan paneh Dibaliak-baliak mangko dibalah
Nan banamo niniak mamak, Pangulu adaik dalam sukunyo. Urang nan arih bijaksano
Pai tampek batanyo, pulang tampek babarito. Pusekjalo pumpunan ikan, hukumnyo adia, katonyo bana. lupo maingekan, takalok manjagokan.
Kok mauji samo sirah, manimbang samo barek, maukua samo panjang, mambilai samo laweh, mambagi samo adia, baragiah samo banyak. Timbangan nan adia, bungka bagatok, taraju nan piawai. Kusuik ka manyalasai, karuah mampajaniah. Tibo di mato indak dipiciangan, tibo di paruik indak dikampihan, tibo di dado indak dibusuangan.
Muluik Pangulu naknyo masin, pandai bagaua jo urang banyak. Bapantang kusuik tak salasai, di tangah-tangah Pangulu tagak.
Pangulu jikoknyo pacah, kato jo laku indak sairiang, hilang picayo anak nagari, adaik nan indak baguno lai.
Pangulu nan di lakuak
Pangulu Ayam gadang
Pangulu Buluah bambu
Pangulu katuak-katuak
Pangulu tupai tuo
Pangulu pisak sarawa.
Pangulu nan di lakuak
Sapantun sipongang dalam ngalau, bak aru-aru di ngarai tabiang. Kalau dihariak inyo mahariak, kok disorak-i inyo basorak. Jikok diimbau suaronyo ado, dituruik indak basuo, kok diliek indak tampak. Tadanga co suaro urang, parangai suko baduto. hantak kareh luluih indak, baban di pangana surang.
Pangulu Ayam gadang
Baktek hilia ka mudiak.
Bakukuak tuah manang surang, mamuji-muji badan diri, walau hanyo mailia-an pangana urang, mambandakan banda urang. Pandai malampok jo galak manih, bak sipaik Ayam gadang, bakotek lai batalua indak. Bungkuih rancak, kabeknyo lungga.
Pangulu Buluah bambu
Batareh ka kulik lua, di dalamnyo tareh kosong. Tampak elok, lagak balabiahan. Bantuak tampan, utak kosong, bailemu sabuah tido.
Pangulu Katuak-katuak
Ibaraik tontong urang di ladang, diguguah juo mangko babuni. Sapantun jo paek, ditokok juo mangko babanam, disuruah juo mangko bakato. Kok barundiang indak tantu adok, umpamo samuik indak basuaro.
Pangulu Tupai tuo
Cadiaknyo indak mangasan, pandapeknyo basuruakan sajo. Sapantun jo tingkoroang talua, bakulik lai barisi indak. Bak parangai tupai tuo, indak talompek-i ujuang dahan. Tingga di bawah lapiak sajo. Alek jamu indak bajalang, alua nan indak baturuik lai. Jalan tabantang indak batampuah, manaruah ragu sarato maleh.
Pangulu Pisak sarawa
Itulah Pangulu nan jahanam. Hino banso randah darajaik. Hati busuak pahamnyo buruak. Budi anyia, pahamnyo ariang. Akanyo malilik sajo. panjang aka pangana ciluah. Muluik manih bak tangguli. Sapantun makan jo pisang masak, elok tipu manih umbuaknyo.
Tukang piuah tukang pilin. Pilin kacang nak mamanjek, pilin jariang nak barisi, kicuah kicang dalam nagari. Panipu urang dalam kampuang, manjua anak kamanakan
Pangulu, pangalah, pangulun, pangaliah.
Pangulu aratinyo nan mamaliharo sagalo kaumnyo, bagai nabi kasiah pado umaiknyo.
Pangalah, kato bana disalahannyo juo.
Pangulun, suko maikua sajo.
Pangaliah, indak bapandirian, indak dapek dipicayo.

No comments:

Post a Comment